Kırılma Noktası, Point Break

Yapay Duvarda Kopan Bir İp - Çeviri: Demir Aydemir

154. sayı Rock & Ice

KAZANIN OLUŞUMU:

7 Mayısda, Sacremento’daki Pipeworks’de, Brian Voyles antrenman salonunda gerekli olan lider düşüş testini gerçekleştiriyordu. 10-11 mtlik dik rotaya tırmandı; son bolta klibini yaptı ve yaklaşık boltun 1,5 mt üzerinde deneme için kendini bıraktı. İpi gerilmeden önce 3 - 3,5 mtlik bir düşüş – ardından ip koptu. Voyles salonun yastıklı zeminine 6,5 mt’den düştü. Sırt ağrısı şikayetiyle yakındaki hastaneye kaldırıldı. İncelendikten sonra ciddi bir yaralanması olmadığına karar verildi ve taburcu edildi.

KAZANIN ANALİZİ:

11 mtlik ipteki 3,5 mtlik düşüş 0.28’lik düşme faktörü ile görece yumuşaktır. CEN sertifikalı iplerin en az 5 kere 1.77 faktörlük düşüşü tutması beklenir ki, bu gerçek hayatta taklidi mümkün olamayacak kadar ciddi değerdir. Tırmanış ipleri kopmayacak şekilde tasarlanmıştır. Peki nasıl oldu da bu ip koptu?

İp Black Diamond’un 10,5 mmlik tek ipiydi, 2000’de üretilmişti ve 2002’de satın alınmıştı. Şekil olarak iyi durumda olduğu ve seyrek kullanıldığı bildirildi. Kopmasından önce, 2 yada 3 kere küvette yıkanmıştı ve her zaman ip torbasında saklanıyordu, ve az miktarda kısa, yumuşak düşüş yakalamıştı.

İpe girilen 8’li düğümünün 3 mt üstünden ip temiz biçimde kopmuştu ve ilk etapta keskin bir tutamak yada karabinadaki keskin bir bölgenin ipi kestiği düşünüldü.Yapılan mikroskobik incelemede fiberlerin büyük kısmının temiz biçimde koptuğu görüldü, kesilmeyle oluşabilecek bir kopma gibi.

İpin kesilerek kopması pek yaygın sayılmaz. Ancak yük altındaki ipler çok kolay kesilebilir ve kazalarda, genelde ölümcüldür, lider ipi keskin kaya sayesinde büyük zarar görür. Daha yaygın olanı, bir çok ip kısmen kesilmiştir, “iç hasarlar” oluşmuştur, bunlar kayaya yaslanıp dikilen, yıpranmış bir karabinanın ince kenarından ipin akması sonucu yada karabina kapısının iç tarafındaki keskin kenardan dolayı olabilir.

Test rotasının dikkatlice incelenmesi, sabit ekspresler ve karabinalarla ipi kesecek hiçbir şeyin bulunmadığını ortaya koyuyor. Black Diamond’dan Kolin Powick aynı malzeme ve ipin geri kalanıyla kazayı tekrar canlandırmayı bile denedi. “Tutamak ve karabinalara ipi taktırarak ipin kesilmesine sebep olmayı denememize rağmen, kesmeye yaklaşamadık bile” diye rapor ediyor Powick.

Bundan başka, tırmanış testi öncesinde, Voyles’ın emniyetçisi ve aynı zamanda ipin sahibi Dan Sobieski, arap saçı olan ipi çözmeye çalışırken tüm ipi iki defa elden geçirmişti. İpin iyi durumda olduğunu ve eğer bir kesik olsaydı bunu hissedeceğini söylüyor.

İp Rhodia’ya gönderildi, Avrupa’daki bir kimyasal üreticisi tırmanış ipleri için naylon tedarik ediyor. Kimyasal analiz yürütüldükten sonra, Rhodia ip yırtığının olduğu yerde sülfürik aside rastlanıldığını bildirdi. Sülfürik asit, otomobilinizdeki gibi kurşun-asit bataryaların içindeki elektrolittir, Amerika’da pek çok kimyasaldan çok daha fazla miktarda üretilir. Her gün kullandığımız ürünlerin çoğunda, örneğin yapay gübrede, yapıştırıcıda, ahşap koruyucularda, kağıt ve bez parçasıyla tıkanan giderin çözülmesini sağlayan lavabo açıcısında bulunur. Sülfürik asit gerçekten çok aşındırıcıdır, sadece buharı naylon parçalayabilir ve tespit edilemez hasarlar verebilir. En az üç başka ip düşük yük altında kopmuştu ve üçüne de sülfürik asit bulaşmıştı. O kazalara ait raporlar Pit Schubert’in “Sicherheit und Risiko” adlı kitabında bulunmaktadır.

Kazanın gizemi devam eder. Sobieski ipinin hiçbir zaman bir akü ile temas etmediğini, yada akü yanında veya sülfürik asit içeren başka bir ürünün yanında muhafaza edilmediğini bildirdi. Ayrıca ipin her zaman kendi mülkiyetinde olduğunu, hiç ödünç vermediğini, bu yüzden başka kimsenin ipi pisletmiş olamayacağını söyledi.

Sadece tek bir sefer ip sülfürik asitle temas etmiş olabilir diyor Sobieski, o da ipi torbasından çıkarıp otopark alanında toplayıp düzeltirken olabilir. Belki bir araba aküsü burada akmış olabilir. Sülfürik asit ipe nasıl bulaştı -ve tuhaf biçimde tam da en üstteki ekspreste ağırlığın bindiği noktaya denk geldi- asla bilinemeyecek.

ALINACAK ÖNLEMLER:

İpin uygun şekilde muhafaza edilmesi ve kontrol altında idaresi yıpranma izlerini takip etmek ve kullanmak kadar önemli. İpi daima temiz bir ip torbasında saklayın, dolapta ve sülfürik asit içermesi mümkün olan ürünlerin yanına koymayın. İpi asla arkasında akü taşıması yapılan bir arabanın bagajına yada garajın zeminine atmayın. Fazladan önlem olarak, ipi kafa lambası ve kablosuz matkap pili dahil tekrar doldurulabilir bütün pil ve akülerden uzak tutun. Geleneksel çinko ve alkaline piller sülfürik asit içermezken, naylona zarar verebilen başka aşındırıcı maddeler içerebilirler.

İpinizi uzak tutmanız gereken diğer solventler, çamaşır suyu, dezenfektan ve tuz ruhu, karınca asidi ve kalsiyum kloride’dir. (otoyollarda buzları eriten madde)

Çev: Demir Aydemir - demiraydemir05+gmail.com

Rock & Ice 154. sayı

Tasarım: Studio Martin