Salyangozlar

Salyangozlarla İlgili Her Şey

Salyangozlar bahçelerde, su birikintilerinde, hatta denizlerde de bulunabilir. Yumuşakcalar sınıfından bir hayvandır. (istiridye, midye, kabuklu deniz hayvanları gibi)

Vücutları yapı olarak yumuşaktır. Vücut  parçaları yoktur. (yani kol bacak gibi). Yumuşak bedenleri sert bir kabuk tarafından korunur. Bahçe salyangozunun bilimsel adı Helix Aspersa’dır. Salyangozların bedeni uzun, kaygan ve nemlidir. Bu yumuşak vücudu koruması içinde kabuğu vardır. Eğer salyangozlar çevrede bir tehlike sezer ya da bir şeyden rahatsız olurlarsa kendilerini bu kabuğun içine çekiverirler. Salyangozlar kuru havalarda vücutlarının kurumasına engel olmak için kendilerini kabuklarının içine çeker ve girişi de kapatırlar. Salyangozlar en çok geceleri ve bulutlu ve nemli havalarda aktiflerdir. Güneşi çok sevmezler. Çok soğuk havalarda ve kış mevsiminde toprak altında kış uykusuna yatarlar.

Salyangozların kabukları birbirinden farklıdır. Bazılarının sadece yuvarlak, bazılarının spiral şeklinde yukarı doğru sivrilen ve bazılarının da düz kabukları vardır.

Bazı insanlar salyangozları akvaryumları için alırlar, salyangozlar hızla çoğalan (yavrulayan) canlılar olduğu için sayılarını kontrol altında tutmaları gerekir.

Salyangozlar çok sıcak ve kuru ortamları sevmezler. Nemli ve çok ışıklı (aydınlık) olmayan ortamları severler. Salyangozları incelemek için onları toplayıp içini gösteren saydam bir kabın içinde tutabilirsiniz. Kabın içine koyacağınız birkaç tane yaparak kabın içini nemli tutacaktır, böylece salyangozların hareket edişlerini ve ağızlarının parçalarını görebilirsiniz.
Salyangozlar 5-10 sene hatta 15 sene yaşayabilirler.

Salyangozların Gözleri Nerededir? Biliyor musunuz?

Salyangozların antenleri vardır. Salyangozların gözleri antenlerinin ucundadır. Deniz salyangozlarınınki ise antenlerinin altındadır. Salyangozların başında iki çift anteni vardır. Bunlardan ikisi üstte ve diğerlerinden daha uzundur, gözler bunun üzerinde bulunur. Diğer ikisi de altta ve daha kısadır, bunlarla koku alır ve etrafını hisseder. Antenler salyangozlar için çok önemlidirler.

Salyangozlar Ne Zaman, Ne İle Beslenir?

Salyangozun ağzında yiyecekleri ufalamak ve öğütmek için (radula) dişli bir dili vardır. Radula sert, üzerinde ufak dişlerin bulunduğu, yaprakları ve çiçekleri ufalayarak yemeye yarayan bir dildir. Çiftçiler salyangozlar bahçe ya da tarlalarındaki bitki ve ürünleri yiyince çok sinirlenirler. Salyangozlar bahçe ve tarlalara çok ciddi zarar verirler. Salyangozlar taze ya da kuru yaprakları yerler. Taze meyve ve körpe bitki ve ağaç kabuklarını da yemeyi severler.

Salyangozlar Ne Kadar Büyüyebilirler?

Bilinen en büyük salyangozun adı (karada yaşayan salyangoz) Gee Gerenimo’dur. 1976 senesinde Afrika’da Sierra Leone'da bulunan bu dev salyangoz 900 gram ağırlığında ve 39 cm. uzunluğundadır. Dev Afrika Salyangozu diye anılan bu salyangozun bilimsel adı, Achatina (Lissachatina) fulica Bowdich’tir. Tarla, çevre ve insan sağlığı için tehdit oluşturan bu salyangozlar çok zararlıdır. Bu salyangozlar farelerdeki bir parazitin sebep olduğu eozinofilik menenjit gibi insanlarda görünen hastalıklarında taşıyıcısıdırlar. Dokunduktan sonra ellerinizi yıkamanız kesinlikle önerilir.

Salyangozlar Nasıl Yürürler?

Salyangoz düz (ayak) vücudunun üstünde sürünerek hareket eder. Vücudunun düz  (ayak) kısmındaki kaslarını bir kısaltıp bir uzatır ve böylece bir dalgalanma hareketi oluşturarak ileri doğru hareket eder.  Ayak kısmında kaygan bir sıvı salgılayan özel bir salgı bezi vardır. Salgıladığı bu kaygan sıvı ile gittiği yerde ıslak sümüksü bir iz bırakır. Bahçelerde bu gümüş rengi izlere rastlamak mümkündür. Sümüksü salgı önden dışarı çıkar ve havayla temas edince sertleşir.

Salyangozlar sivri iğne, bıçak, jilet gibi keskin ya da ucu çok sivri şeyler üzerinde hiç yaralanmadan yürüyebilirler, çünkü sümüksü salgı vücudunu korur.

Salyangoz yumuşak vücuduyla yürüdüğü dalı sarar ve böylece düşmeden hareket edebilir.

Erkek mi Dişi mi?
Salyangozlar hem erkek hem dişidirler. Evet yanlış okumadınız. Aynı anda hem sperm hem yumurta üretirler. İnanılmaz değil mi?  Ama buna rağmen çiftleşmek zorundadırlar. Hem dişi hem erkek olan hayvanlara hermafrodit adı verilir. Kahverengi bahçe salyangozları her seferinde toprağa küre şeklinde 80 tane minik minik beyaz ya da sarı renkte yumurta bırakırlar. Senede altı defa yumurtlarlar. Salyangozların erişkin olma süreleri iki yıldır.

Salyangozun Yaşam Öyküsü
Salyangozlar kendilerine çiftleşmeden önce uzun saatler beklerler. Birbirlerine sarılırlar ve üstü köpükçülerle kaplı sümüksü salgı ile üstlerini iyice örterler. Çiftleşmeden sonra salyangozlar toprak üzerinde yumuşak bir yer bulup kazar ve yumurtalarını bırakırlar. Toprağın içine 2,5-4 cm  derinliğe bırakırlar. Salyangozlar her seferinde 80-85 yumurta bırakırlar. Toprağın sıcaklığına ve nemine bağlı olarak yumurtalar 2 ile 4 hafta içinde çatlarlar. Yumurtalar toprak ve sümüksü bir sıvı ile örtülürler. Yumurtalar dışkı ile örtülürler. 12 dereceden daha düşük ısı ve nem oranının az olması yumurtlamayı geciktiren bir faktördür. Salyangozlar genelde sıcak ve nemli havalarda yumurtlarlar. Yumurtlama işi 6 haftada bir ya da ayda bir gerçekleşir. En aktif oldukları aylar Şubat ile Ekim aylarıdır.

Yumurtadan yeni çıkan yavrunun ilk işi kendisine yiyecek bulmaktır. Yumurta kabuğu da dahil olmak üzere geride ne bulursa hepsini yer. Hatta çatlamamış yumurta varsa onları da yer. Salyangoz büyüdükçe kabuğu da spiral şeklinde onunla büyür. Yeni dünyaya geldiğinde sırtında bulunan kabuğa bir yenisi eklenir. Bebek salyangozun dünyaya geldiği ilk kabuk sonradan ek olarak gelen ve spiral şeklinde büyüyen kabuğun içinde kalır.

Salyangozların da Düşmanları Var
Yılanlar, kınkanatlı böcekler, kurbağalar, kaplumbağalar, kuş, tavuk, ördek ve kazlar salyangozların düşmanıdır.

Gölcük, Gölet ve Yapay göllerde Salyangozlar
Kırlarda dolaşmak zevklidir. Eğer küçük bir göl ya da su birikintisine gelirseniz, balık, böcek ve su salyangozları görürsünüz. Su salyangozları bahçe (kara salyangozlarına) çok benzerler. Genelde kahverengi ya da ten renginde olurlar.

Suda Nasıl Nefes Alırlar?
Bazı su salyangozlarının solungaçları vardır. Solungaçlı olanlar suyun dibinde yaşarlar. Solungaçları olmayanlar ise nefes alabilmek için su yüzeyine gelirler ve kolay nefes almak için suyun yüzeyinde yaşarlar. 

Tatlı Su Salyangozlarının Yendiğini Biliyor musunuz?
Salyangoz etinin çok lezzetli olduğu söylenir. Özellikle Fransızların salyangoz yemeyi çok sevdikleri bilinir. Yemeden önce su salyangozlarının çok iyi yıkanarak çamurunun akıtılması gerekir.

Su Salyangozları Neyle Beslenirler?
Su salyangozları daha çok su yüzeyinde bulunan yosun ve mikroskobik canlılarla beslenirler. Tıpkı kara (bahçe) salyangozları gibi su salyangozları da yiyeceklerini sert dilleri ile (dişli dil) ufalayarak yerler.

Su Salyangozları Nasıl Yavrularlar?
Su salyangozları da kara salyangozları gibi hermafrodit canlılardır. Aralarındaki tek fark kara su salyangozlarının döllenen yumurtalarını beraberlerinde taşıyor olmalarıdır. Bebek salyangozlar yumurtadan çıktıktan sonra anneden ayrılırlar.

Su Salyangozları Nasıl Toplanır?
Bel ya da kürekle su kenarının yanında nemli bir yer bulun ve toprağı belleyerek salyangozları bulun. Yanınızda getirdiğiniz bir kavanozun içine salyangozları koyun. Kavanozun kapağında salyangozlar nefes alabilsin diye delik açmayı unutmayın.

Nuran Akkılıç Kansu - www.oncecocuklar.com